Verpleegkundigen die één of twee dagen per week werken, voeren minder voorbehouden en risicovolle handelingen uit. Hoe houden zij hun vaardigheden op peil?
Simone Paauw
Volgens de wet BIG zijn verpleegkundigen zelf verantwoordelijk voor het op peil houden van hun vaardigheden. Zij moeten er voor kiezen geen zorg te verlenen als zij vinden dat hun kennis en vaardigheden tekortschieten en gevaarlijke situaties dreigen te ontstaan. Daarnaast heeft de opdrachtgever de plicht om na te gaan of de verpleegkundige bekwaam is. De wet maakt geen onderscheid tussen fulltimers en verpleegkundigen die bijvoorbeeld maar één of twee dagen per week werken. Zij zijn in theorie even bekwaam. Hoe gaan verpleegkundigen en hun opdrachtgevers, bijvoorbeeld ziekenhuizen en uitzendbureaus, hiermee om?
Verpleegkundigen van ziekenhuis Atrium (Heerlen, Brunssum, Kerkrade) moeten om de drie jaar aantonen dat zij de voorbehouden en risicovolle handelingen nog beheersen. Iedereen kan zich bijscholen, ook de verpleegkundigen met een kleiner contract. “Een verpleegkundige die weinig uren werkt, moet zijn of haar bekwaamheden op een andere manier bijhouden, bijvoorbeeld door bijscholing”, zegt Paul van Putten, afdelingsmanager verpleegkundige opleidingen van Atrium.
Emotioneel belastend
Volgens Paul van Putten geven verpleegkundigen zelf meestal aan dat ze meer kennis en ervaring nodig hebben. Ze zullen dat niet snel verzwijgen of verbergen. “De meeste verpleegkundigen hebben een gezonde dosis verantwoordelijkheidsgevoel en geven hun grenzen aan. Mijn ervaring is dat het emotioneel belastend kan zijn voor verpleegkundigen als ze het gevoel hebben dat hun kennis tekortschiet.”
Ook het Medisch Spectrum Twente (MST) heeft veel aandacht voor de bijscholing van verpleegkundigen. Het MST heeft speciaal het ‘skillslab’ in het leven geroepen: alle verpleegkundigen kunnen deelnemen aan korte cursussen. Thuis lezen verpleegkundigen zich in op het onderwerp, bijvoorbeeld het inbrengen van een infuus, waarna ze aanvullende vragen kunnen stellen tijdens de les die één middag duurt. Vervolgens wordt geoefend op poppen. De handeling wordt eerst onder begeleiding uitgevoerd. De meeste verpleegkundigen van het MST werken minimaal 24 uur per week, maar er is ook een ‘flexpool’. Bij dit interne ‘uitzendbureau’ zijn ook verpleegkundigen in dienst die minder uren werken. Onderwijskundige van de afdeling Human Resource Management (HRM) Lisette Elders: “Verpleegkundigen in vaste dienst krijgen uren voor het volgen van bijscholing, in tegenstelling tot de flexpoolmedewerkers. Toch zijn ze meestal bereid zich in hun eigen tijd bij te scholen als dat nodig is.”
Verplichte scholing
Uitzendkrachten denken misschien dat ze helemaal niet in aanmerking komen voor bijscholing, maar uitzendbureaus zijn verplicht (bij)scholing aan te bieden volgens de regels van de CAO. Na 26 weken werken bouwt de uitzendkracht 1 procent van het bruto jaarloon op voor het zogenoemde Persoonlijk Opleidingsbudget (POB). Zeker de grotere uitzendbureaus die veel zorginstellingen als opdrachtgever hebben, zoals Vedior, Randstad Gezondheid en Tempo Team, en gespecialiseerde uitzendbureaus voor verpleegkundigen en verzorgenden, hebben veel scholingsmogelijkheden. Zo bieden Tempo Team en Randstad Gezondheid in samenwerking met opleidingsinstituut Rescue trainingen op het gebied van voorbehouden en risicovolle handelingen. Randstad heeft, volgens projectmanager Elsbeth van Dorp, ongeveer 2100 verpleegkundigen in dienst en 15 procent van hen heeft afgelopen jaar gebruikgemaakt van bijscholing. Tempo Team heeft bovendien een speciale opfriscursus voor herintredende verpleegkundigen. Johan Jansen, product consultant van Tempo Team Gezondheid: “Wij zijn zeer gericht op kwaliteit. Onze opdrachtgevers moeten er van op aan kunnen dat onze uitzendkrachten betrouwbaar en bekwaam zijn, daarom bieden we verpleegkundigen scholing aan als dat nodig is.” Uitzendbureau Continue Care, een uitzendbureau voor gespecialiseerd verpleegkundigen, werkt samen met opdrachtgevers op het gebied van bijscholing. Uitzendkrachten kunnen meedoen aan trainingen en bijscholing die in een ziekenhuis worden aangeboden.
Niet ingewerkt
Ziekenhuis Atrium maakt bij het uitvallen van vaste verpleegkundigen gebruik van medewerkers uit de eigen ‘flexpool’ en van uitzendkrachten. Ondanks dat uitzendkrachten vaak niet bekend zijn op de afdeling waar ze ingezet worden, heeft Atrium goede ervaringen. Paul van Putten “Natuurlijk doe je concessies aan de kwaliteit als je uitzendkrachten in moet huren. Uitzendkrachten zijn niet ingewerkt op een afdeling en hebben soms minder ervaring met bepaalde handelingen. Maar dat wil niet zeggen dat iemand niet goed is in zijn werk. Je kunt tevreden zijn met een zes of een tien, maar het is allebei een voldoende.”
Tussen ziekenhuis Atrium en uitzendbureaus is regelmatig overleg over het bijscholen van uitzendkrachten, volgens Paul van Putten. Het uitzendbureau waar Atrium mee samenwerkt, heeft zelf bijscholingsmogelijkheden. Paul van Putten: “Uiteraard is het voor verpleegkundigen die minder werken een zwaardere belasting om buiten de werkuren ook nog eens aan bijscholing te doen. Zij kiezen er niet voor niets voor om minder te werken. Maar het is ook belangrijk dat je als professional je vak bijhoudt.”
STREAMER
‘Emotioneel belastend als kennis tekortschiet’
‘Concessies aan kwaliteit bij uitzendkrachten’