‘Freelancen is een karakterkwestie’
Helen Johnson begon meteen na haar afstuderen aan de school voor journalistiek met freelancen. Inmiddels doet ze dat al ruim zes jaar met veel succes. Ze schrijft onder meer voor esta, De Journalist en Esquire.
Simone Paauw
Wat raad jij aan, freelancen of een dienstverband?
‘Dat verschilt nogal per persoon. Je moet er wel een type voor zijn, want het is hard werken om opdrachten te krijgen. Ook is het een onzeker bestaan, waarin je de ene maand veel geld verdient en de andere maand nagenoeg niets. Daar moet je tegen kunnen. Zelf vind ik het juist heel leuk om te freelancen en ik vind het dan ook jammer dat veel mensen automatisch voor loondienst kiezen. Als je het goed aanpakt kun je een prima bestaan opbouwen als freelancer. Je hebt veel vrijheid in wat je aanpakt, je doet veel ervaring op en je kunt zelf bepalen waarin je jezelf wilt specialiseren. Zelf rolde ik het freelancerbestaan gewoon in, omdat ik nog geen ander werk had.’
Hoe kwam jij in het begin aan opdrachten?
‘In de bibliotheek heb ik het Handboek voor de Nederlandse Pers ingezien. In dat boek staan alle adressen van alle gedrukte media in Nederland. Vervolgens heb ik een lijst gemaakt van alle potentiële opdrachtgevers waar ik affiniteit mee had. Ik bereidde mezelf dan voor door het blad te kopen en na te denken over de doelgroep, de manier van schrijven, etc. Daarna schreef ik die opdrachtgevers aan. In mijn brieven vertelde ik waarom ik affiniteit met het medium had, dat ik ideeën had ontwikkeld en dat ik die graag wilde bespreken. Natuurlijk stuurde ik mijn CV mee. Na veertien dagen belde ik dan met de vraag of ik langs kon komen. Vaak kreeg ik een afspraak. Soms wilden ze wel vooraf weten wat voor ideeën ik had, maar dat ging ik natuurlijk niet zomaar vertellen. Voor je het weet is de redactie er vandoor met jouw onderwerp.’
Dus niet eerst bellen?
‘Nee, dan overval je mensen nogal met je vraag. Vaak is het heel druk op de redactie. Men heeft dan echt geen tijd om meteen na te denken over je verzoek. Terugbellen komt er ook nooit van. Een brief blijft beter hangen. Stuur ook liever een brief dan een mail. Een mailtje komt terecht in een enorme inbox en wordt vergeten.’
Hoe slaag je als freelancer?
‘Je moet vasthoudend zijn en niet te snel opgeven. Het is ook een karakterkwestie; je moet zelfverzekerd overkomen. Een timide persoon vindt freelancen waarschijnlijk helemaal niet leuk. Heel belangrijk is dat je specialismen ontwikkelt. Zo kun je jezelf onmisbaar maken op een aantal terreinen. Dan weten opdrachtgevers op den duur vanzelf dat ze voor een artikel over dat onderwerp bij jou moeten zijn. Als je net als duizenden anderen over lifestyle wilt schrijven dan moet je schrijfstijl echt opvallen. Anders kom je er niet tussen. Het is van essentieel belang dat je jezelf kunt onderscheiden. Als je geen idee hoe dat moet, dan moet je misschien niet gaan freelancen. Ik ben gespecialiseerd in media, ondernemersschap, kunst en cultuur en ik ontwikkel rubrieksconcepten. Omdat ik hier heel veel tijd en moeite in steek, laat ik die concepten altijd registreren bij de Belastingdienst. Dat klinkt misschien nogal paranoïde, maar ik heb het één keer meegemaakt dat een idee voor een artikel is gejat door een redactie. Dat wil ik dus nooit meer meemaken. Een concept laten registreren is trouwens een kleine moeite en het kost maar drie euro. Het is belangrijk dat je hard kunt maken dat jij het idee hebt ontwikkeld en dat je het niet samen met het tijdschrift hebt verzonnen. Om te slagen moet je dus ook zakelijk zijn.’
Hoelang duurde het voordat je kon leven van het freelancen?
‘Dat duurde wel een tijdje hoor. Ik heb nog lang in de kroeg gewerkt ’s avonds. Je moet zeker niet de illusie hebben dat je binnen een paar maanden van freelancen kunt leven. Pas als je naamsbekendheid hebt, komen opdrachten vanzelf binnen. Soms moet je genoegen nemen met een slecht betaalde klus die wel mooi staat in je portfolio en soms moet je ook gewoon iets doen dat je niet zo leuk vindt. Zelf heb ik me heel lang principieel vastgehouden aan mijn weerstand tegen het doen van commerciële klussen. Maar met een goedbetaalde schnabbel koop je tijd om leukere dingen te kunnen doen voor minder geld.’