Papa zijn. Dat gaat niet altijd samen met een relatie met mama, een modaal inkomen, een groot huis met tuin, een auto voor de deur en voetballen op het veldje. Soms ziet het vaderschap er net even anders uit. Deel 1 van een nieuwe serie waarin papa’s vertellen over hun bijzondere situatie.
In een vol tweekamerappartement in Amsterdam woont Peter (40) samen met zijn vriend Ben. Peter werd anderhalf jaar geleden papa van Kim, de dochter van de vriendin van zijn zus. Op woensdagen is Kim bij Peter. Hij voelt zich vader, maar laat de ‘echte’ opvoeding over aan zijn zus en schoonzus. ‘Als een kind door pure liefde omringd wordt, dan maakt het niet uit in wat voor gezinssamenstelling het opgroeit.’
Wanneer wist je dat je vader wilde worden?
‘Mijn zus en schoonzus vroegen mij in 2003 of ik de vader wilde worden van hun kind. Mijn antwoord was meteen ja. Ik overwoog al eerder of ik vader wilde worden, omdat een lesbische vriendin mij had gevraagd als donor. Daar heb ik toen wel langer over na moeten denken. Uiteindelijk deed ik het niet, omdat zij een andere rol voor mij als vader zag weggelegd dan ik zelf voor ogen had. Maar ondertussen was ik wel gewend aan het idee dat ik misschien vader kon worden.’
Hoe zag je jouw vaderrol?
‘Met mijn zus en schoonzus zat ik heel snel op één lijn over mijn rol. Ik kreeg geen beslissingsrecht, maar wel zou ik betrokken zijn bij het kind. Voor mij was het heel belangrijk dat ik een echte relatie met mijn kind ontwikkel. Ik zag het niet zitten om alleen als spermadonor te fungeren. Toch wenste ik ook geen volledige verantwoordelijkheid, of dat ik het kind de halve week thuis had. Het kan ook helemaal niet in ons appartement. We hebben zelfs een inklapbare kinderstoel om ruimte te besparen. Eén dag in de week is voldoende.’
In jouw geval was er nog een vierde persoon bij betrokken. Hoe reageerde je vriend op de plannen?
‘Ben was in dit proces een stille vierde. Ik heb het wel met hem besproken. Maar mijn beslissing lag eigenlijk al vast. Ben liet het helemaal aan mij over. Hij vindt dat als ik iets graag wil, ik het gewoon moet doen. Dat moet ik los zien van onze relatie. Hij stuurt mij helemaal niet bij belangrijke beslissingen. Ik maakte me wel zorgen. Ben ging min of meer automatisch als vierde ouder fungeren. Een kind is leuk, maar het kan ook lastig zijn. Ook was ik bang dat Ben misschien een beetje het vijfde wiel aan de wagen werd. Gelukkig blijkt nu dat hij heel leuk omgaat met Kim. Ik zie hem echt genieten van de dingen die ze samen doen.’
Wat was het moeilijkste moment?
‘Toen ik hoorde dat mijn zus en schoonzus niet wilden dat ik bij de bevalling was, had ik het heel moeilijk. Dat onderwerp had ik liever besproken voordat zij een beslissing namen. Dan kon ik er vrede mee hebben. Nu voelde ik me enorm buitengesloten. Ook stond ik helemaal niet op het geboortekaartje vermeld als vader, terwijl we daar juist heel open over zijn. Daarom heb ik zelf een geboortekaartje gemaakt voor mijn vrienden. Ik wilde het namelijk met de hele wereld delen dat ik vader was geworden.’
Hoe vind je het om papa te zijn?
‘Het vaderschap ervaar ik als een soort geschenk. Ik vind het een fantastisch gevoel dat ik een band opbouw met mijn kind. Ik begeleid haar bij het volwassen worden en zij leert van mij. Als Kim naar me toe loopt en me papa noemt, voel ik me geweldig. Mijn grote droom is dat mijn kind later tegen me zegt dat ze blij is dat ik haar vader ben. Dat heb ik zelf nooit ervaren met mijn eigen vader. Niet dat ik ga afdwingen dat ik van haar krijg wat ik zelf nooit heb gehad. Ik probeer Kim gewoon met mijn gezonde verstand op te voeden tot een goed en gelukkig mens.’
Heb je ooit getwijfeld over het krijgen van kinderen?
‘Vroeger zei ik dat ik nooit aan kinderen zou beginnen, omdat ik zelf geen goed voorbeeld heb gekregen. Mijn eigen ouders zijn gescheiden en dat was een moeilijke situatie. Ik was bang dat mijn kind ook te maken zou krijgen met dat soort problemen. Ik wilde niet dat mijn kind in een verkeerde situatie opgroeide. En dan ook nog eens een homoseksueel gezin, waarmee het misschien wordt gepest op school. Maar wat is verkeerd? Ik denk dat het niet per definitie te maken heeft met homoseksuele ouders. In heel veel heterogezinnen gaat het ook fout. Ik heb zoveel geleerd dat ik als geen ander weet wat je een kind moet geven. Als je op de juiste manier houdt van je kind, dan maakt het niet uit of je homo, hetero of alleenstaand bent.’
Hoe reageren anderen op jouw situatie?
‘Juist homo’s stellen vaak de vraag of het wel goed is om als homo- of lesbisch stel een gezin te beginnen. Van hen heb ik gereserveerde reacties gekregen, omdat ze zich afvragen of het de natuurlijke situatie is. In de heterowereld heb ik nog nooit één negatieve reactie gehad op mijn vaderschap. Mijn collega’s, vrienden en kennissen vinden het leuk voor me. Vaak vertedert de constructie van ons ‘gezin’ mensen. Ik vertel het ook gewoon iedereen, behalve als ik mensen niet echt ken. Als ik met Kim op stap ga, merk ik dat mensen mij als hetero bekijken. Ik zie de blikken van vrouwen. Mannen met kinderen krijgen veel aandacht van vrouwen. Ik word als vader echt anders benaderd. Mensen denken dat mijn vrouw thuiszit.’
Welke problemen kom je tegen?
‘Een tijdje geleden hadden we een behoorlijk conflict over het blijven slapen van Kim. Ze kwam altijd op dinsdagavond bij mij en dan bracht ik haar op woensdagavond weer naar huis. Maar mijn zus en schoonzus gingen daar helemaal niet ontspannen mee om. Ze vonden het waarschijnlijk moeilijk om de controle los te laten. Ik moest Kim precies op hun manier naar bed brengen en dan bleven ze toekijken of het wel goed ging. Ik kon mezelf niet zijn en dat vond ik heel vervelend. Op die manier wilde ik het dus níet. Vervolgens besloten ze dat Kim dan maar helemaal niet meer blijft slapen. Ik begrijp wel dat het voor een moeder moeilijk is om de controle kwijt te zijn als je kind er niet is. Dat is het moederinstinct. Ik zie het niet als een gebrek aan vertrouwen. Maar soms voel ik me nogal miskend als vader als ze me de ruimte niet geven om het op mijn manier te doen. Ik heb namelijk ook een vaderinstinct. Ik moet er zelf ook maar op vertrouwen dat alles wat zij doen goed is voor Kim. Uit lijfsbehoud kies ik ervoor mezelf op de achtergrond te houden bij potentiële conflictsituaties. In de gekozen constructie heb ik mijn mond te houden. Maar soms moeten mijn zus en schoonzus iets voorzichtiger zijn met mijn gevoelens als vader.’
Is jullie relatie veranderd?
‘Eigenlijk hebben we allemaal een extra relatie gekregen, niet alleen als broer, vriend, zus en schoonzus, maar bijna als partners. Kim zal ons voor altijd binden als ouders, zoals dat in ‘gewone’ gezinnen ook gebeurt. Wij hebben te maken met perikelen die in alle gezinnen voorkomen. Bij ons is het misschien af en toe wat heftiger, doordat onze relatie ingewikkelder is. Maar ik ben toch heel blij met de situatie. Eigenlijk vind ik dat het best goed gaat en dat Kim in een positieve en bijzondere omgeving opgroeit.’
Wil je nog meer kinderen?
‘Nee, daar zou ik niet zo snel voor kiezen. Zeker niet in een soortgelijke constructie, want dat is veel te complex. Als ik een goede vriendin kan helpen, ben ik misschien toch geneigd om het te doen. Maar daarbij kun je natuurlijk niet over één nacht ijs gaan. Zo eenvoudig gaat het niet. Ik heb wel eens voor de grap aan mijn schoonzus gevraagd of ze er nog eentje wil maken, maar dan voor mij alleen. Dan moet dat kindje wel precies hetzelfde zijn als Kim, want het is zo’n leuk kind!’
De namen van Peter, Ben en Kim zijn gefingeerd.