Zorgen over rekenvaardigheid

Verpleegkundigen scoren zorgwekkend laag bij een rekentest, blijkt uit afstudeeronderzoek van Christien de Jong en Linda Koster van de opleiding Gezondheidswetenschappen.

Simone Paauw

Bijna 20 procent van alle medische fouten wordt veroorzaakt door medicatiefouten. Onvoldoende rekenvaardigheid van verpleegkundigen kan desastreuze gevolgen hebben voor de patiënt. Linda Koster: “We weten niet hoe vaak medicatiefouten te wijten zijn aan rekenfouten van verpleegkundigen. Een onderzoek daarnaar is lastig.” Wel wordt er sinds een paar jaar steeds meer aandacht besteed aan de rekenvaardigheid. Binnen het UMC St Radboud in Nijmegen moeten verpleegkundigen bijvoorbeeld verplicht aan rekentoetsen meedoen.

Christien de Jong en Linda Koster hebben zich niet beziggehouden met de vraag welke consequenties ziekenhuizen moeten verbinden aan slecht rekenende verpleegkundigen. Wel hebben ze een aantal aanbevelingen gedaan. Linda Koster: “Er moet een brede discussie op gang komen binnen de sector over welke rekenvaardigheden verpleegkundigen moeten beheersen. Binnen de beroepsgroep blijkt namelijk niet duidelijk te zijn welke competentie er wordt verwacht op dit gebied. Het verschilt per afdeling welke rekenvaardigheden worden toegepast. Het lijkt erop dat sommige verpleegkundigen het niet zo belangrijk vinden om goed te kunnen rekenen.”

Actie

Christien de Jong vult aan: “Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland (V&VN) heeft naar aanleiding van ons onderzoek actie ondernomen. De vakvereniging ontwikkelt een ‘nationale rekentoets’. De eerste vragen staan al op de site. De bedoeling is dat het een database wordt met vele opgaven.”

In het UMC St Radboud moeten verpleegkundigen sinds 2006 een rekentoets foutloos kunnen maken. Als dat niet lukt, moeten ze net zo lang oefenen tot ze geen fouten meer maken. Eén keer per jaar wordt er getoetst. De toetsen en het oefenmateriaal zijn nog volop in ontwikkeling. Theo Swinkels, hoofd Staf Vervolgonderwijs Gezondheidszorg: “We hebben gemerkt dat de invoering van de rekentoetsen het niveau heeft verbeterd. We gaan er zeker mee door, want rekenen moet je onderhouden. Of iemand met een tien voor de toets op het werk ook geen fouten maakt, durf ik niet te garanderen. Op een afdeling gaat het er soms hectisch aan toe en dan maak je misschien eerder een rekenfout dan tijdens een toets. Ook kan het maken van berekeningen routine worden, zodat je niet meer goed nadenkt. We zijn op zoek naar manieren om zo betrouwbaar mogelijk te toetsen, waarin je rekening houdt met per afdeling uiteenlopende omstandigheden.”

Dit achtergrond-artikel verscheen in Bijzijn, nummer 6, juni 2007
Onderzoek
De studenten voerden hun onderzoek uit binnen vier ziekenhuizen in Noord Nederland. Verpleegkundigen van het Sint Lucas Ziekenhuis Winschoten, het Martini Ziekenhuis Groningen, het Scheper Ziekenhuis Emmen en het UMC Groningen kregen dertien rekenopgaven voorgeschoteld. Nog geen 2 procent van de 186 respondenten voerde alle opdrachten foutloos uit binnen de gestelde tijd. Slechts 7 procent van de verpleegkundigen berekende foutloos opgaven over omzettingen van gewichten en inhoudsmaten. Bijna de helft van de onderzochte groep kon opgaven waarin een vochtbalans moest worden berekend, niet goed uitvoeren. Ook hadden de meeste verpleegkundigen moeite met opgaven op het gebied van medicatiedosering, infuussnelheid en zuurstoftoediening. Verpleegkundigen blijken bovendien hun rekenniveau niet goed in te kunnen schatten.
Test je rekenvaardigheid
Maar liefst 93 procent van de verpleegkundigen maakte één of meerdere fouten in de onderstaande opgave uit het onderzoek:
1 kg = … g
2,4 g = … mg
0,5 mg = … mcg
2,5 l = … ml
1,3 mg = … µg
20 g = … kg
300 mcg = … g
Antwoorden
1000 g
2400 mg
500 mcg
2500 ml
1300 µg
0,02 kg
0,0003 g